Với các cơ chế khuyến khích (Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg và Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg), điện mặt trời Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên sự phát triển ồ ạt trong thời gian ngắn đã dẫn đến hiện tượng điện mặt trời quá tải gây ra những khó khăn nhất định cho chủ đầu tư. Hãy tìm hiểu chi tiết ngay sau đây để trả lời câu hỏi “có nên đầu tư vào hệ thống điện mặt trời không”.
1. Tình trạng quá tải điện mặt trời
1.1. Hiện tượng điện mặt trời quá tải giai đoạn 2019-2020
Theo dự kiến của Quy hoạch điện VII điều chỉnh: năm 2020 tổng công suất nguồn điện mặt trời đạt khoảng 850 MW. Đến năm 2025 đạt khoảng 4.000 MW và khoảng 12.000 MW vào năm 2030.
Thực tế theo báo cáo của EVN (03/03/2021), trong năm 2020 (tính đến hết ngày 31/12/2020) tổng công suất lắp đặt đã đạt gần 9.300 MWp (tương đương 7.900MW). Cả nước hơn 100.000 công trình điện mặt trời áp mái được đấu nối. Thống kê trước đó, vào cuối tháng 6/2019, tổng công suất đạt gần 4.500 MW.
Như vậy, lượng điện mặt trời đã vượt rất xa so với dự kiến ban đầu. Tuy vậy, nhu cầu phụ tải ở các địa phương trong cả nước lại khá nhỏ.
Điển hình như Ninh Thuận và Bình Thuận. Theo tính toán cân bằng công suất của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia, từ 7/2019 – 12/2020, nhu cầu phụ tải của Ninh Thuận khoảng 100 – 115MW và tỉnh Bình Thuận khoảng 250 – 280 MW. Nhưng thực tế tổng công suất 38 nhà máy điện gió, điện mặt trời trên địa bàn (6/2019) đã lên tới 2.027 MW.
Việc phải truyền tải lượng công suất quá nhiều dẫn đến tình trạng đường dây, TBA từ 110 – 500 kV bị quá tải. Ở Ninh Thuận và Bình Thuận, có đường dây quá tải đến 360%.
Tìm hiểu thêm: Điện mặt trời áp mái 2020: Thực trạng và tầm nhìn năm 2021
1.2. Tình trạng điện mặt trời quá tải gây thiệt hại lớn với nhà đầu tư và Tập đoàn Điện lực Việt Nam
Với nhà đầu tư, điện mặt trời quá tải làm dự án phải cắt giảm công suất. Theo Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia, vào tháng 6 và tháng 7/2019, trung tâm đã phải cắt giảm 30 – 35% công suất của các hệ thống điện mặt trời. Điều này ảnh hưởng lớn đến lượng điện sản sinh ra, thời gian hoàn vốn và số điện bán được cho EVN để kiếm lời của chủ đầu tư.
Với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, điện mặt trời quá tải ảnh hưởng đến sức tải, độ bền của đường dây và mạng lưới điện quốc gia. Tập đoàn sẽ phải chi một khoản tiền khá lớn cho việc bảo trì, sửa chữa hệ thống. Vì thế, tập đoàn phải bắt buộc cắt giảm công suất của các dự án điện mặt trời dù hệ thống điện vẫn đang thiếu hụt nguồn cung.
1.3. Lý do dẫn đến tình trạng điện mặt trời quá tải
Dù Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia đã dự báo từ trước nhưng tình trạng điện mặt trời quá tải vẫn xảy ra. Đó là do:
- Dự án điện mặt trời phát triển quá nhanh, quá nhiều: Trung bình một dự án điện mặt trời chỉ mất khoảng 6 tháng để triển khai thực hiện. Thậm chí, có dự án chỉ mất khoảng 2 tháng để đi vào hoạt động. Hơn nữa, nhà nước có chính sách mua lại điện mặt trời của chủ đầu tư với mức giá ưu đãi. Để hưởng được lợi ích này, các chủ đầu tư đã đầu tư “ồ ạt” điện mặt trời trong thời gian ngắn.
- Thời gian để thực hiện dự án lưới điện truyền tải lại khá dài: Một dự án lưới điện truyền tải 220 kV, 500 kV phải mất từ 3 – 5 năm mới có thể đi vào hoạt động.
- Nhiều dự án giải tỏa công suất gặp khó khăn: Do vướng mắc về thủ tục, công tác giải phóng mặt bằng.
2. Về cơ bản, đến năm 2021, vấn đề quá tải đã được giải quyết
Xuất phát từ các lý do ở trên, EVN đã nỗ lực tìm ra nhiều giải pháp khác nhau để giải quyết tình trạng điện mặt trời quá tải. Theo báo cáo tổng kết năm 2020 và 5 năm (2016 – 2020), triển khai nhiệm vụ năm 2021 của ngành Công Thương, vấn đề điện mặt trời quá tải đã được giải quyết. Đó là do Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã áp dụng nhiều giải pháp như:
- Quy hoạch nguồn điện mặt trời được thực hiện trên toàn quốc một cách đồng bộ giữa nguồn và lưới điện: Trong quy hoạch, tập đoàn đã xác định rõ quy mô công suất, tiến độ vận hành của từng dự án để tránh trường hợp quá tải lưới điện. Mỗi dự án điện mặt trời đều đầu tư và lắp đặt hệ thống dự báo công suất phát, truyền số liệu về cấp điều độ.
- Giải quyết những khó khăn gặp phải trong việc triển khai các dự án giải tỏa công suất: Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã chỉ đạo các đơn vị EVNNPT, EVNSPC đẩy nhanh tiến độ các dự án lưới điện. Đồng thời, lãnh đạo tập đoàn đã làm việc với lãnh đạo ở các địa phương đang triển khai dự án giải tỏa công suất để đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng.
- Đưa vào vận hành nhiều công trình lưới điện: Ở Ninh Thuận, Bình Thuận đã có nhiều công trình lưới điện được vận hành trong năm 2020 như TBA 220 kV Ninh Phước, TBA 220 kV Phan Rí, mạch 2 đường dây 110 kV Tháp Chàm – Tuy Phong – Phan Rí… Đặc biệt, trạm biến áp 500 kV Thuận Nam và các đường dây 500 kV, 220 kV đấu nối có vai trò rất lớn trong việc giải tỏa công suất của các dự án điện mặt trời.
Phân tích thực tế và chi tiết trong bai viết: Có nên lắp điện năng lượng mặt trời 2021?
3. Có nên tiếp tục đầu tư điện mặt trời?
Trước tình hình điện mặt trời đã xảy ra tình trạng quá tải, rất nhiều nhà đầu tư băn khoăn không biết có nên tiếp tục đầu tư điện mặt trời hay không. Về vấn đề này, có thể khẳng định, chủ đầu tư nên tiếp tục đầu tư vào điện mặt trời bởi:
- Chương trình phát triển lưới điện thông minh đã được triển khai một cách phổ biến, rộng rãi: Giúp chất lượng điện năng được nâng cao và tăng độ tin cậy cung cấp điện.
- Tỷ lệ điện năng tổn thất do truyền tải và phân phối đã giảm: Theo bộ Công thương, tỷ lệ điện năng tổn thất do truyền tải và phân phối đã giảm từ 7,94% (năm 2015) còn gần 6,5% (năm 2020).
- Các vấn đề quá tải cơ bản đã được khắc phục: Điều này đã được khẳng định trong báo cáo tổng kết năm 2020 và 5 năm (2016 – 2020), triển khai nhiệm vụ năm 2021 của ngành công thương.
- Cơ chế giá FIT điện mặt trời 2021 đã được triển khai: Mức giá dự kiến sẽ là 5,89 – 6,84 cent/kWh (1.362,41 – 1.582,16 VNĐ/kWh) tùy theo công suất. Xem ngay: Giá FIT 2 điện mặt trời và cơ chế giá FIT 3 mới
Với những điều kiện thuận lợi trên, nhà đầu tư có thể an tâm đầu tư điện mặt trời để sử dụng và sinh lời, không lo điện mặt trời quá tải. Nếu muốn được tư vấn cụ thể hơn về việc lắp đặt điện mặt trời áp mái, hãy liên hệ với FreeSolar thông qua app (link tải app FreeSolar là https://apple.co/3lj9RPU hoặc https://bit.ly/32q92gT) hoặc gọi tới số hotline 1900 3188.
